Responsibility is a popular concept in the modern world. Learning this concept with its cognitive, affective and psychomotor features can support us to produce effective solutions to problems. This study was carried out according to the qualitative research design. The study group of the research consists of a total of 15 students, 9 girls and 6 boys, among the 5th grade students. Participation in the research was done on a voluntary basis. The data collection tool of the research consists of mind maps drawn by the students and their thoughts on the concept of responsibility. In addition, semi-structured interview method was also used. Both content and descriptive analysis methods were used in the analysis of the data. The analysis process was completed by consulting the field experts regarding the agreement percentages and similarities between the codes. According to the results of this research, it has been determined that activity-based teaching has positive reflections of the concept of responsibility on the learning process. In particular, it is seen that students mostly include explanations about their individual responsibilities in their mind maps. The students explained that they enjoyed the learning process of the concept of responsibility, their interest increased, they had fun, and they learned better by drawing images on mind maps.
Sorumluluk, günümüz dünyasında popüler bir kavramdır. Bu kavramı, hem bilişsel hem de duyuşsal ve psikomotor özellikleriyle öğrenmek sorunlara karşı etkili çözümler üretilmesini destekleyebilir. Bu çalışma, nitel araştırma desenine göre gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın çalışma grubu, 9 kız, 6 erkek olmak üzere 15 kişilik 5. sınıf öğrencileridir. Araştırmaya katılım, gönüllülük ilkesine göre gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın veri toplama aracı, öğrenciler tarafından çizilen ve öğrencilerin sorumluluk kavramı ile ilgili düşüncelerinin yer aldığı zihin haritalarından oluşmaktadır. Ayrıca yarı yapılandırılmış görüşme yöntemi de kullanılmıştır. Verilerin analizinde hem içerik hem de betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın geçerlik ve güvenirliğini arttırmak için kodlar arası uyuşma yüzdeleri ve benzerlikleri ile ilgili alan uzmanlarına danışılarak analiz süreci tamamlanmıştır. Bu araştırmanın sonuçlarına göre etkinlik temelli öğretim sürecinin öğrencilerin sorumluluk kavramını öğrenmelerini desteklediği söylenebilir. Özellikle öğrenciler, zihin haritalarında daha çok bireysel sorumlulukları ile ilgili açıklamalara yer verdikleri görülmektedir. Öğrenciler, sorumluluk kavramının öğrenme sürecinden hoşlandıklarını, ilgilerinin arttığını ve eğlendiklerini ifade etmişler ayrıca zihin haritaları ile ilgili görseller çizerek daha iyi öğrendiklerini açıklamışlardır.
Aktepe, V. (2010), İlköğretim 4. sınıf sosyal bilgiler dersinde “yardımseverlik” değerinin etkinlik temelli öğretimi ve öğrencilerin tutumlarına etkisi, (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Aladağ, S. (2009). İlköğretim sosyal bilgiler öğretiminde değer eğitimi yaklaşımlarının öğrencilerin sorumluluk değerini kazanma düzeyine etkisi, (Yayınlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Alkış, S. (2012). Sosyal Bilgilerde kavram öğretimi, M. Safran (Ed.). Sosyal bilgiler öğretimi. (s. 69-92). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Aydın, K. (2019). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin okul sorumluluklarını geliştirmeye yönelik bir eylem araştırması, (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzincan.
Barth, J. L. & Demirtaş, A. (1997). İlköğretim sosyal bilgiler öğretimi. Ankara: YÖK.
Batdı, V. (2014). Etkinlik temelli öğrenme yaklaşımının akademik başarıya etkisi (Meta-analitik ve tematik bir çalışma), e-International Journal of Educational Research, 5(3), 39-55
Cappelan, A. W., Sorensen, E. Q. & Tungodden, B. (2010). Responsibility for what? Fairness and individual responsibility, European Economic Review, 54, 429–441.
Cemiloğlu, M. (2020). Türk Dili ve Edebiyatı Dersinde Değerler Öğretimi. Uluslararası İnsan ve Sanat Araştırmaları Dergisi, Prof. Dr. Şeref Kara Özel Sayısı, 17-23. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/ijhar/issue/52575/692094
Creswell, J. W. (2017). Nitel araştırmacılar için 30 temel beceri (Çev. H. Özcan). Ankara: Anı Yayıncılık.
Doğanay, A (2015), Değerler eğitimi, C. Öztürk (Ed.), Sosyal bilgiler öğretimi, (ss. 225-256). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Doğanay, A., Seggie, F. N. ve Caner, H. A. (2012). Değerler eğitiminde örnek bir proje: Avrupa değerler eğitimi projesi. Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Çalışmaları Dergisi, 2(3). 73-86
Ekinci, H. (2018). Okulda ve ailede değerler eğitimi. İstanbul: Kayıhan Yayınları.
Francıs, M. A. (1980). The rol of values educatıon ın multıcultural educatıon, (Unpublished doktoral dissertation). Unıversıty of Toronto, School of Graduate Studıes, Canada.
Golzar F. A. (2006). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerine yönelik sorumluluk ölçeğinin geliştirilmesi ve sorumluluk düzeylerinin cinsiyet, denetim odağı ve akademik başarıya göre incelenmesi, (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Güleç, S. & Yalcın, A. (2020). The Value of responsibility in the point of view of the 5th grade students. International Journal of Educational Methodology, 6(1), 123-133. https://doi.org/10.12973/ijem.6.1.123.
Gündüz, M ve Aktepe, V. (2017). Sınıf öğretmenlerinin değer öğretimine yönelik zihin haritaları, Bartın Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2) s. 427-446.
Harris, E. L. (1991). Identifying integrated values education approaches in secondary schools, (Unpublished doktoral thesis). Submitted to the Office of Graduate Studies of Texas A&M University, Texas.
Hoge, J. D. (2002). Character education, citizenship education, and the social studies, the Social Studies, 93(3), 103-108.
Jung, K. K. (2004). Responsibility and the problem of value: A comparative study of H. Richard Niebuhr and Emmanuel Levinas, (Unpublished doktoral thesis). The University of Chicago. Chicago.
Karakuş, C., Kartal, A. & Çağlayan, K. T. (2016). İlkokul öğrencilerine göre sorumluluk, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 49(1),1-19.
Lıckona, T. (1991). Educating for character. New York: Bantam Books.
Milli Eğitim Bakanlığı [MEB], (2005). İlköğretim Sosyal Bilgiler dersi öğretim programı ve kılavuzu. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
Milli Eğitim Bakanlığı [MEB], (2018). Sosyal Bilgiler dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 4, 5, 6 ve 7. sınıflar). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
Miles, M.B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis. USA: Sage Publications.
National Council Social Studies [NCSS], (1994). The Social Studies professional. Washington DC. 281
Özen, Y. (2016). Çocuklarda sorumluluk eğitimi. Ankara: Yason Yayınları.
Sabancı, O. (2015). Sosyal bilgilerde kavram öğretimi. C. Dönmez ve K. Yazıcı (Editörler). Sosyal Bilgiler Öğretimi. (s. 195-227). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Sezer, A. & Çoban, O. (2016). Ortaokul öğrencilerinin sorumluluk değeri algıları, Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(1), 22-39.
Sihem, B. (2013). Social responsibility of educators, International Journal of Educational Research and Technology, 4(1), 46-51
Tepecik, B. (2008). Sosyal bilgiler dersinde sorumluluk değerinin kazandırılmasına ilişkin öğretmen görüşleri, (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
Topaloğlu, M. (2016). Ailede sorumluluk eğitimi. İstanbul: Yediveren Yayınları.
Ünlü, İ. (2019). İlkokul öğrencilerinin değer yönelimlerinin ahlaki ikilem hikâyeleriyle incelenmesi: sorumluluk değeri örneği, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Mart. 23(1). 265-287.
Vincent, N. (2011), A Structured taxonomy of responsibility concepts, N. Vıncent, I. D. De Poel, J. V. D. Hoven (Eds). Moral responsıbılıty, springer science+business media B.V.
Wright, J. E. (1973). Responsıbılıty as an ethıcal norm ın the thought of Erık H. Erıkson, (Unpublished doktoral thesis). Faculty of The Graduate School, Unıversıty of Southern Calıfornıa, Calıfornıa.
Yeşil, R. (2014). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin sorumluluk eğitimi stratejilerinin incelenmesi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(2), 282-294.
Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
Yontar, A. (2013). Sosyal Bilgiler programında kazandırılması hedeflenen sorumluluk değeri ve empati becerisi arasındaki ilişkinin incelenmesi, (Yayınlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
